-Bu pazarrrrr başka pazarrrrrrr.

-Gel ablaaa , gellllll! Kıvırcığa gelllllll.

-İçli köfte yapmayı bilmiyorsan , alma ablaaaa...

-İkizlere takke, nerde benim tekkeeee...

-Al bu kirazdan , kalmaz birazdannnnn..

-Yerde Parça on lira, on lira abla on lira. Ne bakıyonnnnn al abla alllll...

Böyle şenlikvari edayla maniler, tekerlemeler, türkülerle veya popüler kültürün şarkı sözlerinin pazar uyarlamasıyla çığırtkanlık yapan pazar esnafı; müşteriyi tezgahına çekmek için belki de en masum satış stratejisini uygular tezgah açtıkları Semt Pazarları'nda.

"Pazar" Farsça kökenli bir kelimedir ve Türk Dil Kurumu tarafından "Satıcıların belirli günlerde mallarını satmak için sergiledikleri belirli geçici yer" şeklinde tanımlanmaktadır. Ağız farklılıklarına bağlı olarak "Bazar, baza" kelimeleriyle ifade edilir ve aslında "alıcı ve satıcının karşılaştığı yeri ifade eder.

Sadece Türk kültüründe değil dünya üzerinde farklı coğrafyalarda da pazarlar, hem kamusal bir mekân hem de geleneği ifade eden yöre halkının toplandığı; satıcı ile alıcının karşı karşıya geldiği, farklı sosyal çevreleri buluşturan yani kültürel alışverişin de yapıldığı toplumsal mekanlardır. Yüzyıllar da geçse pazarların, kuşaktan kuşağa aktarılan çok önemli birer kültürel miras olduğunu görebiliriz.

Pazarlar, hem kamusal hem de kentin kimliğini yansıtan önemli alanlardır. Genelde açık alanlara kurulsa da, yakın dönemlerde belediyeler halk konforunu gözeterek daha hijyen ve her türlü hava koşulunda daha rahat alışveriş yapma imkanı sunması açısından pazarları üstü kapalı alanlara dönüştürmektedir.

Hangi şehirde hangi semtte kurulursa kurulsun pazarların değişmeyen kuralı özellikle bir semt pazarı ise; pazara gelen kişinin neredeyse tüm ihtiyaçlarına cevap verecek ürünlerin satılmasıdır. Genelde kıyafet ve yiyecek olarak iki kısma ayrılır. Hırdavattan züccaciyeye, bakliyattan kuruyemişe, canlı çiçekten balığa, mefruşattan kıyafete ve gıdanın neredeyse her türüne kadar aradığınız her şeyi en uygun fiyatlarda bulabilirsiniz.

Sizlerde hatırlar mısınız bilmem, benim pazara dair ilkokul çağlarından aklımda kalan; daha pazara girerken seslerini duyarak önce o tezgaha gittiğimiz kutuların içindeki civcivlerdi. Zamanımızda halen köy pazarlarında olduğunu düşündüğüm civciv satışı şimdiki şehir pazarlarında artık olmasa da pazarın sembolik çocuk neşesi olarak hatıralarımızda yerini koruyor.

Satılan mala göre türlere ayrılan pazarlar kendi özel adlarını taşır.

Antika (bit-ikinci el) pazarı, hayvan pazarı, kıyafet pazarı, organik (ekolojik-köylü) pazar, semt pazarı gibi.

İstanbul'un meşhur pazarlarına gelince, bazısı neredeyse tüm Türkiye'de nam salmış ve kurulduğu günlerde başka şehirlerden otobüslerle toplu olarak özellikle kadınların akın ettiği heyecanlı toplanma yerleri olmuş ve olmayı sürdürürler.

En bilinen İstanbul Pazarları'na şöyle bir göz gezdirmeye ne dersiniz?

Kadıköy Salı Pazarı: Yıllarca Kadıköy'e arabayla Salı günü girilip te çıkılamayan ve trafik keşmekeşine vesile olan Türkiye'nin en meşhur pazarıdır dersem abartmış sayılmam. Tarihi çok eskilere dayanan Kadıköy Salı Pazarı, eski zamanlarda kültürel ve sosyal etkinliklerin yapıldığı bir mesire alanı olarak da kullanılmıştır.

2008 yılında Belediye Meclisi’nin kararıyla tarihi Kadıköy Salı Pazarı, Hasanpaşa’da kurulmaya başlandı ve Salı-Cuma olarak çok geniş bir alanda hem sebze-meyve hem de özellikle kıyafet ve kumaş satışıyla rağbet görmektedir.              

Feriköy Antika ve Bit Pazarı: Şişli İlçesi Feriköy Bomonti’de, cumartesi günleri Organik Pazar, pazar günleri de Antika ve Bit pazarı olarak kurulmaktadır.

Fotoğraf: İlknur Değirmenci

Yeşilköy Pazarı:Çarşamba günleri Florya-Yeşilköy arasında Çiroz mevkiinde kurulur. Sosyete Pazarı olarak da nam salmış ve markaların ihraç fazlası ürünlerine yer verilen kaliteli kıyafetlerin satıldığı bir pazardır.

Erenköy Pazarı: İstanbul Anadolu Yakası'nın Sosyete Pazarı olarak ünlenmiştir. Perşembe günleri E-5'e paralel olarak kurulan Erenköy Pazarı ulaşım kolaylığı ve çok kaliteli tekstil ürünlerinden dolayı çok rağbet gören bir pazardır.

Fotoğraf: İlknur Değirmenci

Koşuyolu Pazarı: Üsküdar'a bağlı Koşuyolu'nda, perşembe ve pazar günlerinde kurulur. Perşembe günü daha çok kadınların alışveriş yaptığı Koşuyolu Pazarı, pazar günü ise, erkeklerin pazar alışverişini yaptığı bir yerdir. Perşembe gününe göre biraz daha pahalı olmasının sebebi, erkeklerin pazarlık yapmadan alışveriş yapmasındandır. Fiyatlara itiraz eden yok çünkü :)

Ve meşhur Ortaköy Ulus Pazarı: 2005 yılına kadar Akmerkez karşısında kurulan pazar artık yeni yeri Ortaköy’de Ortaköy Sosyete Pazar'ı olarak pazar ve perşembe günleri kurulmaktadır. 950 tezgah kapasitesiyle çok geniş bir alanda kurulur. Kayıp eşyalar için kurulan Beyaz Masa'dan, ambulansa ve deneme kabinine kadar gayet modern bir pazardır. Çok kaliteli giyim ürünleriyle meşhur olmuştur.

İstanbul'da yaşayıp ta pazar alışverişi yapmamış kimse pek yoktur diye düşünüyorum. Ve pazar alışverişini bitirdikten sonra her pazardan çıkışta kendine;

-Yine ne çok şey aldım, nasıl taşıyacağım bu poşetleri eve kadar? diye sormayan biri de yoktur muhtemelen...

Fotoğraf:Pınar Erdem